Porównanie podstawowych zasad rachunkowości w IFRS, US GAAP i KSR

Porównując podstawowe założenia Polskich, Europejskich i Amerykańskich standardów rachunkowych należy wyjść od zasady ostrożności (ang. prudence) w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (IFRS) jest jedną z fundamentalnych koncepcji rachunkowości. Jej głównym celem jest zapewnienie wiarygodności i rzetelności sprawozdań finansowych poprzez ostrożne i realistyczne podejście do prezentowania informacji finansowych.

Zasadę „prudence” można scharakteryzować w kilku głównych punktach:

1. Ostrożność w rozpoznawaniu zysków: Zgodnie z zasadą prudence, zyski są rozpoznawane dopiero wtedy, gdy są pewne i potwierdzone. Oznacza to, że przedsiębiorstwa nie powinny zawyżać spodziewanych zysków, dopóki nie zostaną osiągnięte w rzeczywistości.
2. Uwzględnienie potencjalnych strat: Zasada prudence nakazuje uwzględnienie potencjalnych strat lub ryzyka utraty wartości aktywów, nawet jeśli nie są jeszcze oficjalnie potwierdzone. Dzięki temu sprawozdania finansowe będą bardziej uczciwe i rzetelne, odzwierciedlając prawdziwy stan finansów przedsiębiorstwa.
3. Ostrożność w klasyfikowaniu wydatków: Przy wyborze między różnymi możliwymi klasyfikacjami wydatków, zasada prudence nakazuje wybór bardziej ostrożnego podejścia.
4. Unikanie optymizmu: Zasada prudence wymaga unikania zbytniego optymizmu lub nadmiernego optymizmu w prognozowaniu przyszłych zysków i osiągnięć finansowych.

Recognition (rozpoznawanie):

Recognition odnosi się do procesu identyfikowania i zarejestrowania w sprawozdaniach finansowych transakcji i zdarzeń gospodarczych, które spełniają określone kryteria uznania. IFRS określają szczegółowe kryteria rozpoznawania zarówno dla aktywów, jak i zobowiązań. Na ogół, aktywa są rozpoznawane, gdy prawdopodobne jest, że przyniosą przyszłe korzyści ekonomiczne, a ich koszt lub wartość może być wiarygodnie zmierzony. Zobowiązania są rozpoznawane, gdy są pewne i wartość ich wyceny może być wiarygodnie określona.

Measurement (wycena):

Measurement odnosi się do sposobu określania wartości aktywów, zobowiązań i pozostałych składników finansowych w sprawozdaniach finansowych. IFRS zapewniają różne metody wyceny dla różnych typów aktywów i zobowiązań. Przykładowe metody wyceny to koszt historyczny, wartość godziwa (fair value), koszt odtworzenia, wartość użyteczności, itp. Wybór odpowiedniej metody wyceny może mieć wpływ na przedstawienie wyników finansowych i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Presentation (prezentacja):

Presentation dotyczy sposobu przedstawienia danych finansowych w sprawozdaniach finansowych. IFRS określają formaty i struktury prezentacji, które mają zapewnić klarowność i zrozumiałość informacji finansowych dla użytkowników sprawozdań. Prezentacja zawiera składniki takie jak bilans, rachunek wyników, rachunek przepływów pieniężnych oraz informacje dodatkowe, takie jak noty do sprawozdań finansowych i inne.

Disclosure (ujawnianie):

Disclosure odnosi się do podawania informacji finansowych, które nie zostały uwzględnione w samej prezentacji sprawozdań finansowych, ale które są istotne dla zrozumienia kondycji finansowej i wyników działalności przedsiębiorstwa. Ujawnienia mogą zawierać informacje dotyczące polityk rachunkowości, zdarzeń po dniu bilansowym, związanych stron, ryzyka i niepewności, itp. Celem ujawnień jest zapewnienie pełniejszego obrazu sytuacji przedsiębiorstwa oraz umożliwienie użytkownikom dokładniejszej oceny jego zdolności do generowania przyszłych przepływów pieniężnych.

Podobieństwa i różnice

Recognition (rozpoznawanie)

• US GAAP: US GAAP zawiera podobne wytyczne co IFRS dotyczące rozpoznawania aktywów, zobowiązań i innych składników finansowych. Wymaga on spełnienia kryteriów rozpoznawania, które określają, kiedy transakcje i zdarzenia są uznawane za istotne w sprawozdaniach finansowych.
• IFRS: Jak wcześniej wspomniano, IFRS zawiera kryteria rozpoznawania dla aktywów, zobowiązań i innych elementów finansowych, które muszą być spełnione, aby zostały uznane za istotne dla przedstawienia w sprawozdaniach finansowych.
• KSR: KSR również określa wytyczne dotyczące rozpoznawania aktywów, zobowiązań i pozostałych elementów finansowych.

Measurement (wycena):

• US GAAP: US GAAP stosuje różnorodne metody wyceny, podobnie jak IFRS, w tym koszt historyczny, wartość godziwa (fair value), wartość odtworzeniową itp. Wybór metody wyceny może się różnić w zależności od rodzaju aktywów lub zobowiązań.
• IFRS: IFRS również daje elastyczność w wyborze metody wyceny, uwzględniając wartość godziwą, koszty historyczne i inne odpowiednie metody.
• KSR: KSR często opiera się na podejściu historycznym i wykorzystuje koszty historyczne jako podstawową metodę wyceny.

Podejście historyczne w wycenie aktywów odnosi się do metody określania wartości aktywów na podstawie ich kosztu historycznego lub wartości nabytej w przeszłości. W tej metodzie wartość aktywów jest ustalana na podstawie pierwotnych kosztów ich zakupu lub produkcji, a następnie może być korygowana o odpisy amortyzacyjne lub wartość netto pomniejszoną o zdarzenia odwrotne, takie jak odpisy amortyzacyjne czy wartość zagregowaną straty.

Główne cechy podejścia historycznego w wycenie aktywów to:

1. Bazowanie na koszcie historycznym: Wartość aktywów jest określana na podstawie faktycznych kosztów, jakie poniesiono podczas ich nabycia, wytworzenia lub budowy.
2. Brak uwzględnienia zmian rynkowych: Podejście historyczne nie bierze pod uwagę zmian wartości aktywów na rynku w stosunku do wartości nabytej. W rezultacie, wartość aktywów może być inna od ich aktualnej wartości rynkowej.

Uwzględnienie amortyzacji: Jeśli aktywo ma charakter trwały i posiada okres użyteczności, to wartość początkowa jest stopniowo amortyzowana na przestrzeni czasu. W przypadku takich aktywów wartość netto zmniejsza się z biegiem lat.

Presentation (prezentacja):

• US GAAP: US GAAP i IFRS mają pewne podobieństwa w strukturze prezentacji, takie jak bilans, rachunek wyników, rachunek przepływów pieniężnych, itp. Istnieją jednak różnice w wymogach prezentacji między tymi dwoma standardami.
• IFRS: IFRS ma swoje specyficzne wymogi dotyczące prezentacji, które są zgodne z celami dostarczenia zrozumiałych i przejrzystych informacji finansowych.
• KSR: KSR ma swoją strukturę prezentacji zgodną z krajowymi wymogami Polski, ale może się różnić od IFRS i US GAAP.

Disclosure (Ujawnianie)

• US GAAP: US GAAP ma swoje wymogi dotyczące ujawnień, które są szczegółowe i wymagają podania szerokiej gamy informacji finansowych. Wymogi dotyczące ujawnień w US GAAP są bardzo szczegółowe i mają na celu dostarczenie pełniejszego obrazu kondycji finansowej i wyników działalności przedsiębiorstwa.
• IFRS: IFRS również ma wymagania dotyczące ujawnień, które mają na celu dostarczenie pełniejszego obrazu przedsiębiorstwa, ale niektóre zasady ujawnień mogą się różnić od US GAAP.
• KSR: KSR ma swoje specyficzne wymogi ujawnień, które są dostosowane do polskich regulacji i mogą się różnić od zarówno US GAAP, jak i IFRS.

US GAAP (Generally Accepted Accounting Principles):

• Szczegółowość: US GAAP ma bardzo szczegółowe wymagania dotyczące ujawnień finansowych. Standardy wymagają podawania szerokiej gamy informacji finansowych, w tym szczegółowych informacji dotyczących polityk rachunkowości, zdarzeń po dniu bilansowym, związanych stron, ryzyka i niepewności, informacji o umowach leasingowych, poziomach hierarchii wartości godziwej i innych istotnych elementów.
• Cel: Wymogi ujawnień w US GAAP mają na celu dostarczenie pełniejszego obrazu kondycji finansowej i wyników działalności przedsiębiorstwa, aby użytkownicy sprawozdań finansowych mieli możliwość dokładniejszej oceny zdolności firmy do generowania przyszłych przepływów pieniężnych oraz zrozumienia potencjalnych ryzyk.

IFRS (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej):

• Różnice w zasadach ujawnień: IFRS również ma swoje wymogi dotyczące ujawnień, ale niektóre zasady mogą się różnić od US GAAP. IFRS skupia się na zapewnieniu transparentności i przejrzystości informacji finansowych, ale niektóre szczegóły mogą różnić się od wymogów w US GAAP.
• Globalne zastosowanie: IFRS jest międzynarodowym zestawem standardów, stosowanym w wielu krajach na całym świecie. Wymogi ujawnień w IFRS są opracowane tak, aby dostarczyć informacje zrozumiałe dla różnych użytkowników finansowych w różnych krajach i jurysdykcjach.

KSR (Krajowe Standardy Rachunkowości):

• Polskie regulacje: KSR jest zestawem standardów rachunkowości obowiązujących w Polsce. Wymogi ujawnień w KSR są dostosowane do specyficznych wymagań polskiego prawa rachunkowego i norm rachunkowości przyjętych na terenie Polski.
• Lokalne przepisy: Wymogi ujawnień w KSR odzwierciedlają lokalne przepisy i praktyki rachunkowości obowiązujące w Polsce. Mają one na celu dostarczenie informacji zgodnie z wymogami polskiego rynku i potrzebami użytkowników krajowych sprawozdań finansowych.

Ceteris paribus przy uwzględnianiu wartości historycznej

W kontekście wyceny aktywów, „ceteris paribus” oznacza, że przyjmujemy założenie, że pozostałe czynniki wpływające na wartość aktywów pozostają bez zmian w określonym czasie i warunkach. To założenie umożliwia nam analizę wpływu jednej konkretnej zmiennej na wartość aktywów, eliminując wpływ innych czynników, które mogą wpływać na wycenę.

Na przykład, jeśli wyceniamy nieruchomość, „ceteris paribus” oznacza, że przyjmujemy, że żadne inne czynniki, takie jak zmiany w gospodarce, stanie rynku nieruchomości, inflacja czy zmiany w otoczeniu społecznym, nie wpłyną na wartość nieruchomości w określonym okresie. W praktyce jest to bardzo trudne do osiągnięcia, ponieważ wartość aktywów może być pod wpływem wielu czynników, które są ze sobą powiązane i zmieniają się w czasie.

„Ceteris paribus” jest używane jako założenie w różnych metodach wyceny aktywów, takich jak wycena przy użyciu modeli ekonometrycznych, analiza scenariuszy czy metody porównawcze. Pozwala ono na izolowanie wpływu jednej zmiennej, dzięki czemu można lepiej zrozumieć, jak ta zmienna może wpłynąć na wartość aktywów.